Προέλευση και είδη
Ανάμεσα στα περίπου τριάντα πέντε είδη του γένους Hypericum που απαντώνται αυτοφυή στη χώρα μας, πιο γνωστό στη λαϊκή θεραπευτική είναι το βαλσαμόχορτο (H. perforatum), ένας αρκετά κοινός σε ξερούς και χέρσους τόπους πολυετής, χαμηλός θάμνος. Χάρη στα όμορφα του άνθη του με το έντονο χρυσοκίτρινο χρώμα διακρίνεται εύκολα το καλοκαίρι που είναι η εποχή της ανθοφορίας του, ενώ ένα άλλο χαρακτηριστικό που μας βοηθά στο να το αναγνωρίζουμε είναι το ότι αν τα τρίψουμε, αυτά αναδίδουν ένα ρητινώδες άρωμα και τα δάχτυλά μας βάφονται κόκκινα.
Ο λαός μας το ονομάζει επίσης σπαθόχορτο, επειδή σε παλαιότερες εποχές αξιοποιούσε τις επουλωτικές και αντισηπτικές ιδιότητες του για να θεραπεύει τις πληγές που προκαλούσαν τα αγχέμαχα όπλα. Στη Λακωνία, αλλά και σε άλλες περιοχές της Πελοποννήσου, πολλοί χωρικοί παρασκευάζουν ακόμη το βαθυκόκκινο σπαθόλαδο ή βαλσαμόλαδο, μουλιάζοντας τις ανθισμένες κορυφές του φυτού σε ελαιόλαδο. Το χρησιμοποιούν για να καταπραΰνουν τα ηλιακά και θερμικά εγκαύματα και για να θρέφουν τις πληγές, ενώ ισχυρίζονται ότι όταν λαμβάνεται καθημερινά και για αρκετό διάστημα με άδειο στομάχι, θεραπεύει επίσης το έλκος του στομάχου.
Ιδιότητες και χρήσεις
Το βαλσαμόχορτο ανήκε στο θεραπευτικό οπλοστάσιο της ανθρωπότητας ήδη από την αρχαιότητα. Ο Ιπποκράτης το μεταχειριζόταν για πολλές παθήσεις σε συνδυασμό συνήθως με φασκόμηλο, ο Διοσκουρίδης που το αναφέρει ως «άσκυρον» προτείνει τη χρήση του ενάντια στην ισχιαλγία, τους πυρετούς και τα εγκαύματα, ενώ το ίδιο πράττει και ο Γαληνός προσθέτοντας ότι αποτελεί επίσης διουρητικό και εμμηναγωγό μέσο. Ιταλοί γιατροί του μεσαίωνα το μεταχειρίστηκαν ως σπουδαίο φάρμακο κατά του άσθματος και της φυματίωσης, ενώ η πεποίθηση του Παράκελσου πως αποτελεί πανάκεια δεν αμφισβητήθηκε μέχρι την αυγή της σύγχρονης εποχής.
Ακόμα και σήμερα, σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, το «χορτάρι του Αγίου Ιωάννη», όπως ονομάζεται από Άγγλους και Γερμανούς, διατηρεί τη φήμη ότι κρατά μακριά την επιληψία και κάθε είδους παραφροσύνη. Τις τελευταίες δεκαετίες πολυάριθμες έρευνες απέδειξαν ότι το βαλσαμόχορτο επιδρά θετικά στην ψυχική σφαίρα, ανακουφίζοντας από την ήπια κατάθλιψη, μετριάζοντας την ένταση της εποχικής (χειμερινής κατά κανόνα) συναισθηματικής διαταραχής και εξουδετερώνοντας το χρόνιο άγχος. Έτσι απέκτησε πάλι μεγάλη δημοτικότητα και βρίσκεται στις πρώτες θέσεις της λίστας με τα βότανα που πραγματοποιούν παγκοσμίως τις υψηλότερες πωλήσεις.
Ως φυτικό γιατρικό που είναι, δεν επιδρά ασφαλώς αμέσως, χρειάζεται λοιπόν καθημερινή χρήση και υπομονή δυο εβδομάδων για να γίνει αντιληπτή η ευεργετική του επίδραση. Σε όποια μορφή και αν το χρησιμοποιεί κανείς, ως έγχυμα δηλαδή, κάψουλα, ταμπλέτα, βάμμα, αλοιφή ή λάδι (κυκλοφορούν στα φαρμακεία και σε καταστήματα βιολογικών τροφίμων), το βαλσαμόχορτο δεν εμφανίζει παρενέργειες. Η εσωτερική χρήση του πάντως αντενδείκνυται στις εγκύους, ενώ επίσης πρέπει να αποφεύγεται σε περίπτωση που γίνεται λήψη ψυχοφαρμάκων, αντισυλληπτικών και αντιπηκτικών φαρμάκων. Χρειάζεται επίσης προσοχή ώστε η χρήση του να μη συνδυάζεται με παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο, αλλιώς είναι πιθανό, ιδιαίτερα σε άτομα με ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα, να προκαλέσει δερματίτιδα.
Καλλιέργεια και φροντίδα
Η καλλιέργεια του βαλσαμόχορτου είναι εύκολη υπόθεση, αρκεί βέβαια να μην είστε εντελώς αρχάριος στην κηπουρική. Σπόρους μπορείτε να προμηθευτείτε από το διαδίκτυο (υπάρχουν πλέον και ελληνικές εταιρείες που τους εμπορεύονται) ή να εντοπίσετε ένα φυτό που δείχνει υγιές και να θυμηθείτε να τους μαζέψετε όταν πια θα είναι ώριμοι, στα τέλη του καλοκαιριού. Θα τους σπείρετε από τα μέσα του Γενάρη ως τα μέσα του Φλεβάρη σε σπορείο χωρίς να τους σκεπάσετε καθόλου με χώμα, πρέπει πάντως να φροντίσετε να μένουν πάντα νοτισμένοι. Θα φυτρώσουν μετά από περίπου τρεις εβδομάδες και θα μεταφυτέψετε τα φυτάρια δυο μήνες αργότερα σε μια ηλιόλουστη θέση, σε γλάστρες ή στο χώμα (στην τελευταία περίπτωση, οι ιδανικές αποστάσεις είναι 30 εκ. ανάμεσα στις γραμμές και 60 εκ. επί της γραμμής).
Το βαλσαμόχορτο δεν είναι απαιτητικό στο νερό μετά τους πρώτους μήνες της ανάπτυξής του, προσαρμόζεται εύκολα σε πολλούς τύπους εδαφών, προτιμά πάντως τα αλκαλικά και καλά στραγγιζόμενα, ενώ το μόνο που χρειάζεται για να διατηρηθεί σε άριστη κατάσταση για τουλάχιστον δέκα χρόνια, είναι κάποια σκαλίσματα και βοτανίσματα.
Κάντε like στη σελίδα μας για να βλέπετε τις νέες συνταγές!
